ความสัมพันธ์ระหว่างโฮสต์และปรสิต (Host-parasite relationships)
ในทางการแพทย์จะหมายถึง ความสัมพันธ์ระหว่างโฮสต์ ซึ่งในที่นี้คือคน และปรสิตที่เข้ามาอาศัยอยู่ในคนทั้งที่อาจจะก่อโรคและไม่ก่อโรคก็ได้
1. Host-parasite specificity คือ ความจำเพาะในการเลือกโฮสต์ของปรสิตบางชนิดอาศัยอยู่ได้ในคน บางชนิดอาศัยอยู่ได้ในสัตว์ชนิดหนึ่ง ๆ เท่านั้น ถ้าเข้าไปอยู่ในโฮสต์ต่างชนิดก็ไม่สามารถมีชีวิตอยู่ได้ เช่น พยาธิตืดวัวเป็นพยาธิในลำไส้ของคนเท่านั้น บางชนิดอาจอยู่ได้ทั้งในคนและสัตว์ เช่น พยาธิตืดหมูเป็นพยาธิในลำไส้ของคนและลิงได้ด้วย
การเลือกชนิดโฮสต์นี้เกิดขึ้นทุกระยะ (stage) ในวงจรชีวิตของปรสิตนั้นๆ เช่น ตัวอ่อนระยะติดต่อของพยาธิตืดวัวจะพบในวัวควายเท่านั้น นอกจากนี้พยาธิแต่ละชนิดยังมีความจำเพาะต่ออวัยวะที่จะไปอยู่อาศัยด้วย (organ specificity) เช่น ตััวเต็มวัยพยาธิตืดพบในลำไส้ของคน พยาธิใบไม้ปอดอาศัยอยู่ในปอด พยาธิใบไม้เลือดอยู่ในเส้นเลือด
II. Parasitic infection (การติดเชื้อปรสิต) คือการที่ปรสิตเข้าสู่ฮสต์ ในที่นี้หมายถึงคน แล้วมีการเจริญเติบโต และอาศัยอยู่ในโฮสต์ต่อไปได้
การติดเชื้อปรสิตเกิดขึ้นได้เนื่องจากมีปัจจัยต่อไปนี้
การติดเชื้อปรสิตเกิดขึ้นได้เนื่องจากมีปัจจัยต่อไปนี้
1. แหล่งที่ก่อให้เกิดการติดเชื้อปรสิต (sources of infection)
- แหล่งแพร่เชื้อคือ คนหรือสัตว์ที่เป็นแหล่งแพร่กระจายเชื้อปรสิตสู่สิ่งแวดล้อมได้แก่
ผู้ที่ติเชื้อและปรากฏอาการของโรค (patient) ผู้ที่มีการติดเชื้อแต่ไม่มีการแสดงของโรค (Carriers) และโฮสต์กักตุน (reservoir host)
- ดิน น้ำ หรือสิ่งแวดล้อมที่มีปรสิตอยู่
- อาหารหรือน้ำดื่มที่มีการปนเปื้อนของปรสิต
- แมลงที่เป็นพาหะนำโรค
2. ระยะติดต่อ (infective stage) คือ ระยะใดระยะหนึ่งของปรสิต ซึ่งเมื่อเข้าสู่ร่างกายโฮสต์แล้วสามารถเจริญ และมีการพัฒนาต่อไปตามขั้นตอนของวงจรชีวิตนั้นได้ ส่วนใหญ่แล้วระยะติดต่อไม่ใช่ระยะก่อโรคแก่ฮสต์ แต่มักเป็นระยะตัวเต็มวัยในกลุ่มของหนอนพยาธิหรือระยะทรอโฟซอยท (trophozoite) ในพยาธิโปรโตซัว เช่น พยาธิตืดวัว มี Cysticercus bovis เป็นระยะติดต่อ แต่ตัวเต็มวัยของพยาธิเป็นระยะที่ก่อโรค
